Asperger Sendromu Nedir?
Adını, bu sendromu tanımlayan ve çocuk psikolojisiyle ilgilenen doktor Hans Asperger’den alan Asperger Sendromu, çocukluk dönemlerinden itibaren kendini gösteren yaygın gelişimsel bozukluklardan biridir. Nörogelişimsel bir bozukluk olan Asperger Sendromu’na sahip kişiler, iletişim ve etkileşimde zorluk yaşarlar. Bu sendrom klinik bir tanıyla belirlenmektedir ve tanı ölçütleri DSM’de belirtilmiştir. DSM-IV-TR’de ayrı başlık olarak ele alınan Asperger Sendromu, DSM-V’te otizm spektrum bozukluğu başlığı altında ele alınmıştır. Tek başına bir teşhis olarak yer almamaktadır.
Bu sendroma sahip kişiler otizm spektrum bozukluğundan işlevsellik konusunda ayrılır. Asperger Sendromuna sahip kişilerde zeka geriliği ve dil gelişiminde bir bozukluk söz konusu değildir. Her iki unsurda da normal gelişim gözlenir. İletişim ve sosyal beceri yetersizliği bu bozukluğun ayırt edici özellikleridir. Adlarını duyurmuş, ünlüler arasında dahi bu bozukluğa sahip kişiler vardır.
Erken Dönemde Asperger
Tanı küçük yaşlarda konulmaktadır. Bu tanıyı alan çocukların erken dönemlerinde motor becerileri düşüktür, akranlarına karşı ilgisizdirler, devamlı huzursuzluk yaşarlar. Ayrıca sürekli ağlama ve uyku problemleri de bu bozukluğa eşlik edebilmektedir. Beden dili, göz teması, jest ve mimiklerle kurulan sözsüz iletişim becerilerinde de eksiklikleri bulunmaktadır.
Biraz daha ilerleyen dönemlerde iletişim kopukluğundan ve sosyal beceri kazanamamadan ötürü; dengesiz, uzun ve yanlış cümleler kurma; her şeyin kendisiyle alakalı olduğunu düşünme, empati kuramama gibi durumlar görülür. Bu çocukların bazı özel korkuları olabilmektedir. Tek bir ilgi alanına aşırı odaklanma görülür. Örneğin uçağa ilgileri varsa yalnızca ondan bahsederler ve ilgi alanlarından bahsetmeye başlayınca tek taraflı iletişim kurarlar, sorulara yanıt vermezler ve anlatmaya devam ederler. Bu kişilerle diyalog kurmak oldukça zorlaşır. Ucu açık soruları yanıtlamakta güçlük yaşarlar, sessiz ortamlarda fark etmeden yüksek sesle konuşurlar, çoğu zaman karşısındakini ciddiye almama davranışları gözlenir. Karmaşık cümleler kurmalarına karşın böyle cümleleri anlamakta zorlanırlar. Duygu, düşünce, zevk ve başarı gibi durumları paylaşmada isteksizdirler hatta buna gerek dahi duymazlar.
Yetişkinlikte Asperger Sendromu
Bu sendromun fark edilmesi her zaman kolay olmamaktadır. Belirtiler hafif ise çocukluk döneminde teşhis almadan hayatına bu şekilde devam eden yetişkinler de olabilmektedir. Hatta erken dönemde belirtiler kendini göstermeyebilmektedir. Yetişkinlik yıllarında anti-sosyal davranışlara başvurma, karşı cinsle olan iletişimde nasıl davranacağını bilememe, buluşma öncesinde detaylı hazırlık yapma, anksiyete, panik bozukluk ve uyku bozuklukları eş zamanlı olarak görülebilmektedir.
Eğitim ve Destek
Bu sendromun araştırılmasında henüz beyin taraması veya kan testi gibi yöntemler kullanılamamaktadır. Şimdilik yalnızca gözlemsel bulgularla tespit edilmektedir. Böyle olunca da çocuğu izlemek ve sürekli takibini yapmak önem arz etmektedir.
Okul öncesi tanı koymak zordur. Semptomların karıştırılmasından ötürü yanlış tanılar konulabilmektedir. Ayrıca pek çok bozuklukla eş zamanlı görülebilmesi de tanı ve teşhisi zorlaştıran bir diğer unsurdur. Tanı, doğru tedavi ve eğitim için çok önemli olmaktadır bu noktada.
Asperger’in kesin bir tedavisi olmamakla beraber sendromu hafifletmeye yönelik dil ve konuşma terapileri bunun yanında sosyal beceri eğitimleri oldukça fayda sağlamaktadır. Eğitimde öğrenilen kavramlar çocukla beraber tekrar edilmelidir. Bilinçli anne babalar sayesinde bu sendroma sahip çocuklar, sağlıklı bireyler olarak topluma kazandırılabilirler. Sonuç olarak insan sosyal bir varlıktır ve bu yüzden toplumda yer edinememe başka sorunlara da yol açacaktır. Bu kişileri halihazırda başarılı oldukları ilgi alanlarına yönlendirmek ve dezavantajlarını avantaja çevirmeye yardımcı olmak, ileriki yaşamlarında bireylere oldukça fayda sağlayacaktır.
Neşe Sorgül
Kaynakça
Özdemir, F., D., & İşeri, E., (2004), Erişkinlerde Asperger Bozukluğu: Bir Gözden Geçirme, Klinik Psikiyatri Dergisi, 7(4), 223-230.
Yorbık, Ö,. Erman, H., Söhmen, T., (2000). Asperger Sendromu ve Yüksek Fonksiyonlu Otizmin Tanısal Ayrımı, Klinik Psikiyatri Dergisi, 3, 102-110.
DSM-IV-TR/DSM-V
Comments