Dijital Tükenmişlik

Günümüzde teknolojiye erişmek hemen hemen herkes için çok kolay ve teknolojinin sunduğu kolaylıklar sayesinde bilgiye erişim de giderek kolaylaşıyor. Aynı zamanda teknolojik gelişmelerle, çevremizdekilerle sürekli olarak iletişime geçebiliyor ve evden çıkmadan çoğu işimizi halledebiliyoruz. Ancak bu dijital rahatlığın gölgesinde, birçok kişi giderek artan bir psikolojik yorgunlukla baş başa kalıyor: dijital tükenmişlik.

Dijital Tükenmişlik Nedir?

Dijital tükenmişlik, sürekli ekran karşısında olmanın, dijital bildirimlere maruz kalmanın ve çevrimiçi olarak "sürekli ulaşılabilir" olma halinin getirdiği zihinsel ve duygusal yıpranma durumudur. Yani, bahsettiğimiz teknolojilerden yararlanmak için kullandığımız ekranlar bizi negatif de etkileyebiliyor. Pandemi zamanında yaşanan kapanmadan dolayı, ekranların üzerimizdeki etkisi giderek arttı. Pandemiyle birlikte yaygınlaşan uzaktan eğitim ve evden çalışma kültürü, bu durumu daha da görünür hale getirdi.

Örneğin, pandemi döneminde birçok öğrenci derslerini takip etme amacıyla günde 6 saate yakın ekran sürelerine ulaştı. Fakat, sosyalleşmek için ayrılan süre de internet aracılığıyla olmalıydı, bu nedenle ekran süreleri giderek artı. Benzer şekilde, birçok iş yeri pandemi nedeniyle evden çalışma modelleri geliştirdi ve çalışanların büyük bir bölümü tüm mesaileri boyunca ekran karşısında kaldılar. Bu insanlar, belki de 8 saat boyunca hiç yerlerinden kalkmadan sürekli olarak ekrana maruz kaldılar. 

Aynı ortamda hem iş hem de özel hayatın gerçekleşmesi, ikisinin arasındaki sınırların bulanıklaşmasına yol açabilir. Aynı zamanda, ekran başında aynı anda birden fazla uyaran tarafından uyarılmak fiziksel ve mental yorgunluk biriktirebilir. Sosyal medyada uzun süre vakit geçirerek kendini sürekli kıyaslama hali, yıpranmaya yol açabilir. Dijital cihazlarla kurulan bu yakın ilişki bağımlılık noktalarına gidebilir ve normal hayata geçişi zorlaştırabilir. Haliyle, bunca yorulma ve yıpranma hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara yol açabilir. 

Dijital Yorgunluğun Belirtileri

• Sürekli yorgun hissetme

• Dikkat ve odaklanma sorunları

• Baş ağrısı, göz kuruluğu, boyun ağrısı gibi fiziksel şikayetler

• Sosyal ilişkilerde isteksizlik

• Verimlilikte düşüş ve motivasyon kaybı

Dijital Tükenmişlikle Başa Çıkmak:

Dijital tükenmişlik fark edildiğinde atılacak ilk adım, dijital dünyayla kurulan ilişkiyi sorgulamaktır. Ekran kullanımını tamamen hayatımızdan çıkarmak mümkün olmasa da belirli zamanlarda ekranlardan uzak kalmak, dijital detoks günleri belirlemek ve teknoloji kullanımına sınırlar koymak önemlidir. Mesela, akşam yatmadan birkaç saat önce telefon ve diğer ekranlarla etkileşimi kesip, hobilerinize odaklanmak iyi bir başlangıç olabilir.

Detoksun yanında, çalışma esansında ufak molalar verip gözünüzü dinlendirebilir ve birkaç adım atmayı deneyebilirsiniz. Ayrıca, sevdiklerinizle çevrimdışı aktiviteler planlayarak ekrandaki geçirdiğiniz süreyi azaltabilir ve yine de eğlenceli vakit geçirebilirsiniz. Her ne kadar çabalasak da dijital bir çağda yaşıyoruz ve ekranlar her yerde karşımıza çıkıyor. Onlara maruz kalmak kaçınılmaz olsa da onlarla birlikte sağlıklı bir hayat yaşamak da mümkün.

Kerem Sabri Göksel