Daha önce anlamlandıramadığın korkuların oldu mu? Sebepsiz endişeler, anlamsız genellemeler yaşadın mı? Peki bunun geçmiş atalarından kalan travmalar ve ya deneyimlerden kaynaklanmış olabileceğinden bahsetsem ne derdin?
İnsan yaradılışında, gen aktarımı konusu hala tam olarak açıklanabilmiş değildir. Genetik, sanılanın aksine basit olmayan konu olmakla birlikte, genler karmakarışık etkileşim ağlarıyla çalışır. Evrimsel süreçte sağlıklı üremeye ve yeni nesillere ulaşmak için genler yaşamdaki başarılarına göre ya aktarılır ya da ölür. Gen aktarımı bazı özelliklerin (boy, karakter, belli hastalıklar, fiziksel özellikler, organlardaki hastalık taşıyıcılık oranı…) genetik olarak sonraki nesile aktarılmasıdır.
Sırrı tam olarak çözülemeyen hatta %98,5’lik oran ile çöp DNA olarak adlandırılan DNA’nın, ''Epigenetik'' kavramı ile beraber “Genetik özelliklerin kullanılıp kullanılamayacağını belirlemek” konusunda yardımcı olarak görev alabileceği ortaya çıkarıldı. Yapılan ikiz çalışmalarında ayrı yaşayan kardeşlerin paralel kişilik özelliği gösterdiği göz önüne alındığında çevrenin de genetiğe etkisinin varlığından söz edebildiğimizi görüyoruz.
Yapılan deneylerin birinde, bir fareye bir koku koklatılıyor, daha sonrasında aynı anda elektrik şoku veriliyor. Bu farenin torunlarında ilginç bir durum gözleniyor. Torun, ilk defa duyduğu koku karşısında dede farenin elektrik akımına maruz kaldığı andaki gibi bir tepki veriyor. Fark ediliyor ki genetik olarak yalnızca fiziksel özelliklerin dışında deneyim ve travmalar da aktarılıyor. Örneğin savaşa girmiş asker bir dedenin, savaş görmemiş torununun çoğunlukla diken üstünde olduğunu gözlemleyebiliriz. Sebebini anlayamayan torunun zamanla ruhsal sıkıntılar yaşayabileceğini de tahmin edebiliriz. Ya da âşık olduğu birini kaybedip derin bir yasını tamamlayamamış dedenin büyük bir yas yaşamayan torununda aşktan kaçma eğilimine rastlayabiliriz. Bunun gibi durumlar genellemeden dolayı torunda büyük problemlere de yol açabilir. Örneğin; sarı saçlı birinden zarar gören bir dedenin torununun zihninde “Sarı saçlı insanlardan uzak dur!” genellemesi olasılığını yaratmış olabilir.
Çok büyük yanılgılardan biri de kişisel ya da fiziksel özelliklerin genlerimizi değiştiriyor olabileceği düşüncesi. Daha iyi anlaşılabilmesi açısından modifikasyon: Büyük bir kas kütlesine sahip olmayan birinin büyük bir kas kütlesine sahip olması ya da esmer olmayan birinin dış etkenler ile esmerleşmesidir. Fakat bu olay genetik aktarım ile aktarılamaz. Evrimsel süreçte en iyi sonucun alınabilmesi için genler olası tüm kombinasyonları içerir. Genetik kombinasyonlar dış veya iç etkenler karşısında tepki olarak etkinleşir ve uyum sağlamaya çalışır. Bu olay modifikasyondan farklı olarak gelişir. Böylece yeni aktifleşen gen kombinasyonları sonraki nesillere deneyim ya da travma olarak hayatta kalmayı kolaylaştıracak şekilde aktarılır. Yararlı olmayan gen kombinasyonları zamanla körelirken yararlı olan kombinasyonlar seçilerek görünme sıklığı artırılır. Kısaca genler, yalnızca doğuştan değil de çevresel etmenler katkısıyla da biçimlenir. Aile dizilimi de bunun üzerinden araştırılan bir kavramdır. Aileden ya da atalardan gelen geçmiş travmaları ve travmaların çözümleri için kafa yorulur. Çözüm ise hem psikoterapi hem de aile yardımıyla holistik bir bakış açısıyla mümkün olma olasılığı taşıyor.
Rüveyda Güncü
Yokuş, B. (2013). “EPİGENOM ve EPİGENETİK”. Dergi Park, (21280)
Evrim Ağacı, “Epigenetik: Kız Halaya, Oğlan Dayıya mı Çeker?” Youtube, (09\01\2022) https://youtu.be/8pE0j6ykcfc?si=wMDBYeBgwwOvd4_G
Psk. Dan. Erdoğan Şemsiyeci- Aile Dizimi Akademisi, “” Neden Dedemin Sorunun Ben Taşıyorum” Epigenetik Nedir? Erdoğan Şemsiyeci” (28\10\2022) https://youtu.be/rdR_dGZ-jf8?si=aDATNXo8aHxKBcnI
Evrim Ağacı. “Epigenetik Nedir? Babalar, Genetik Olmayan Kalıtımda Sandığımızdan Büyük Role Sahip Olabilir”. Erişim: 30\11/2017, https://evrimagaci.org/epigenetik-nedir-babalar-genetik-olmayan-kalitimda-sandigimizdan-buyuk-role-sahip-olabilir-5267
Jossiane Luise Amend, HONRO AOS ANTEPASSADOS, Dark Side (Dijital Resim, 2019), Pinterest.
WordPress, Constelaciones Familiares: lo que no se cuenta (Dijital Resim, 2018), Pinterest.
Etsy, Ladoshechki (Dijital Resim, 2018), Pinterest.
Comentarios