Rüyalarımız bize bir şeyler anlatmak istiyor olabilir mi? Birtakım farkındalıklar kazanabilir miyiz rüyalarımız sayesinde ya da tam tersi yorumlamalar mı yapmalıyız gördüğümüz rüyalar hakkında?
''Ben hiç rüya görmüyorum'', boşluktan ibaret uykularım; sadece uyuyorum ve uyanıyorum diyor musunuz? Bu, mantığınızın duygularınızdan daha ağır basmasından kaynaklanıyor olabilir. Bazı psikanalistlere göre hiç rüya görmediğini söyleyen veya gördüğü rüyaları hatırlamadığını söyleyen kişiler genellikle mantığıyla hareket eden kişilerdir.
Rüya ve Uyku İlişkisi
Rüyayı tanımlamadan önce rüyalarımızın yer aldığı uykudan ve rüyanın görüldüğü uyku evresinden bahsedelim.
Uyku; vücudun ve zihnin dinlenmesi için gerekli olan ve dış uyaranlara karşı yüksek uyarılma eşiğine sahip olduğumuz geçici süreli bilinçsizlik halidir. Hatırladığımız rüyalar, uykunun REM evresinde görülür. Uykuya daldıktan yaklaşık 90 dakika sonra ilk REM dönemine geçilir. Uykunun bu evresinde gözler hızlı hareket eder, kalp hızlı atar. Bu evrede uykuda zaman geçirme eğilimi fazladır. Bu evre uykunun %25’ini oluşturur. Bu aşamada vücutta çok az sayıda hareket gözlenirken beyin ise uyanıklığa işaret eden bir etkinlik türü sergiler. Rüyaların bu evrede canlı ve hatırlanabilir olması da bununla ilişkilendirilir.
Rüya Nedir?
Rüya; uyku esnasında fizyolojik bir döngü içerisinde açığa çıkan bilinçdışı istek ve arzulardan oluşan imajlardır. Uyku ile uyanıklık arasında sınırı belirleyen koruyucu işlev üstlenir bir yandan.
Önceleri spiritüel ve gizemli olaylarla ilişkilendirilen rüyaların açıklamaları, günümüzde psikolojik temellere dayandırılmıştır. Rüyalar psikolojik açıdan ilk olarak Freud tarafından ele alınmıştır. Rüyalar ona göre bilinçaltına giden asil bir yoldur. Rüyaların şifresini/gizini insanlar için çözümlenmeye değer bir olgu olarak ele almıştır. Kendi rüyalarını da danışanlarının rüyalarını da analiz etmiştir. Ve bunun sonucunda rüya yorumlamalarında kişiselleştirme yapılması gerektiği kanısına varmıştır. Terapi sırasında da rüya yorumlamalarını bol bol kullanmış ve gizil gerçekleri gün yüzüne çıkaran çalışmalar yapmıştır.
Diğer psikanalistler de rüyanın, bilinçaltıyla bağlantılı olduğunu ve hatta bilinçaltına atılanların bilince de erişebileceğini söylemişlerdir. Zaman zaman bu olguların rüyalarda aktif hale gelmekte olduğunu da eklemişlerdir. Ayrıca rüyaların açık seçik anlamlarının olması gibi bir beklentiye girmenin de mantıklı olmadığını, işin sırrının zaten gizeminden geldiğini söyleyen psikanalistler vardır.
''Düş''ündüren Anlamlar
Görülen rüyaların içerikleri ve temaları bireyin gündelik yaşamından yansımalar olsa bile içinden çıkılmaya çalışılan ruh hallerini de içerebilir. Bastırılan duygu ve düşüncelerin de rüyanın içeriklerini oluşturabileceğinden söz edilmektedir. Eğer gün içerisinde kafamıza takılan düşünceler varsa rüyamızda da aynı sıkıntılar devam edebilir. Uykuyla beraber tam kopuş söz konusu değildir gerçeklikten ve yaşamdan. Yaygın gündelik hayatla beraber özellikle uykuya dalmadan hemen önceki süredeki düşüncelerin rüya içeriğinde daha fazla ortaya çıktığını gösteren çalışmalar yapılmıştır.
Net anlamlara sahip olmayabileceği gibi bir rüyanın birden fazla anlamı da olabilir, faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir bu durum. Rüyalar belirli kalıplara sokulamayabilirler. Ortaya çıkan sonuç, kesin bir açıklama getirmeyebilir duruma. Rüyanın kurgusunu, evrensel ve tesadüfi sembolleri iyi yorumlamak gerekir. Aynı zamanda bireyin yaşamının biricikliğini göz önünde bulundurmak önemlidir.
Rüyaların dili bazen karmaşık olabilir. Sakin ve uysal biri şiddet içerikli rüyalar görebilir, sosyal fobiye sahip bir bireyin rüyasında başa çıkma anılarını görebilir ya da sınavına çok çalışmış bir öğrenci rüyasında düşük not aldığını görebilir mesela.
Rüyalar bazen bir arzunun doyurulması da olabilir. Bu rüyalar çok değişik şartlarda ortaya çıkabilirler. Örneğin çok susayan birinin rüyasında su içtiğini görmesi, çok fazla mesaili çalışan birinin kendisini altınlar içinde görmesi, ergenliğe yeni adım atan bir gencin cinsel içerikli rüyalar görmesi, eski sevgilisini çok özleyen birinin rüyasında onunla vakit geçirdiğini görmesi gibi birçok durum bunlara örnek olarak verilebilir.
Rüya yalnızca gündelik hayatı değil geçmişin muhakemesini içerebilir ve gelecek kararlarımızı bile etkileyebilir. Bu; rüyanın kişi üzerinde bıraktığı etkiye, rüyanın yoğunluğuna ve gerçekliğe yakın oluşuna göre değişiklikler gösterebilir. Başka bir taraftan da iyi halde olmamak kabus ve tekrarlı kötü rüyalarla ilişkili olabilmektedir.
Rüya çalışmalarının ilerlemesi terapi sürecinde yol gösterici olabilir ve ipuçları yakalanmasını sağlayabilir. Bu çalışmaların artırılması çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tanı ve tedavisi hususunda psikoloji bilimine önemli katkılar sunacaktır.
NEŞE SORGÜL
Kaynakça
Güven, E. (2015). Rüyaların Dili: Psikolojide Rüya Çalışmaları. Türk Psikoloji Yazıları, 18(36),
15-25.
İmamoğlu, A. (2010). Bazı Psikanalistlere Göre Rüyanın İnsan Hayatındaki Rolü. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(22), 21-47.
Şahin, L., Aşçıoğlu, M. (2013). Uyku Ve Uykunun Düzenlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(1), 93-98.
Comments